Sašo Dimoski © 2012
***
Izgrev (Sunrise) hotel, a building paradigmatic for its overdimensioned proportions, intended for mass tourism that used to be promoted as part of the ideological matrices of socialism, was aopen on 1 September 1979, with a big celebration attended by all distinguished party and state officials at that time.
Originally constructed as a hotel and restaurant service enterprise at the tourist location of Kališta near Struga, in 1991, during the privatization process, it was transformed into a shareholding company in mixed ownership, and then sold to the Macedonian Orthodox Church (MPC). The latter rented it to a private company which had a financial affair several years later. After the participants in the affair were detained and following the court case against them, the facility was returned to MPC. At the moment when the black and white photographs that are part of this exhibition were made (2011-2012), the facility was ruined, stripped to its walls, without any movable property or equipment.
Paradoxically, it was originally opened at the end of the tourist season (which lasts for very short at that coast of the Ohrid Lake anyway), but also at the beginning of the end of the ideological and political system that had created it. From this very beginning, it seems that this building has been destined to also symbolically show the fall, i.e. the non-functionality of that system. Communism, although deeply humanistic in its ideological matrix, has proved to be practically inapplicable due to its unexpected capacity to really produce absolutism, totalitarism and general corruption. I felt that Izgrev, as its material, and yet symbolic depiction reflects this degradation – built with an idea of a building that was supposed to be an architectural, economic and tourist pride, it was actually practically inapplicable, economically unprofitable, comprehensive project that has never come to life.
As many other grandiose projects of the decaying system, Izgrev gradually turned into a deserted, devastated, empty facility in the 1990es, deprived from any attempt to establish its original function, but also from any possibility to be restored or redesigned. Imprisoned in the social process of “eternal transition”, from a facility with a use value it has turned to a facility with a historical value, i.e. it has become a relic. Or, in other words, it has become a monument, a work of art. It is this transformation that is the essence of this art project.
PROJECT components
The three project components connect the past with the present and although different, they should essentially tell the whole story of Izgrev, but also indicate some universal phenomena, or phenomena that keep on reappearing. the first component are reproductions of the pages of a photo album from the celebration at the opening of Izgrev hotel. Part of the highest leadership of the Republic can be seen there, as well as a number of local politicians, party activists, businessmen and officials. The original alum has been found by accident at a flea market and it is most probably the work of a local or official photographers. The reproductions are ion color so the spirit of the time is also visible.
Тhe second component is a tourist leaflet of the hotel during its life as such. While the photo album from the opening of the hotel is a documentary presentation of a historical moment (the birth of the hotel), and the prospect of the hotel is a document that should show the purpose or the idea behind the purpose of this facility (the life of the hotel), the third component, the black and white photographs should show its state of affairs at the time this concept was prepared, in 2011-2012 (the death of the hotel).
The black and white photographs were made in the morning sun coming from the east and penetrating inside the devastated facility through the broad unhindered openings, modeling the shapes with long stripes of shadows and light, showing the texture of the materials. These photographs are framed in gilded Baroque frames, which should symbolically show that each ideology has its Baroque, it need to be framed in s kitsch, in a quasi-art, and produce quasi-art works for broad consumption. The story of Izgrev is actually a story about the black and white world of the empty monument that functions only in the kitschy, cheap gold tapestry frame.
Sašo Dimoski
Хотелот Изгрев, објект парадигматичен по своите предимензионирани пропорции, наменет за масовен туризам што се промовирал како составен дел од идеолошките матрици на социјализмот, е пуштен во употреба на 1.09.1979 година, со голема свеченост на која присуствувале тогашните видни партиски и републички функционери.
Изграден како претпријатие за хотелски и угостителски услоги на туристичкиот локалитет Калишта во близина на Струга, во 1991 година, во процесот на приватизација, се трансформира во акционерско фруштво во мешовита сопственост, па се продава на Македонската православна црква (МПЦ). Таа, пак, го дава под наем на приватна фирма, која по неколку години ја зафаќа финансиска афера. По притворањето на актерите во аферата и судскиот процес против нив, објектот ѝ се враќа на МПЦ. Во моментот кога се направени авторските фотографии кои ја сочинуваат оваа изложба (2011-2012 година), објектот беше руиниран, во карабинска состојба, со соголени ѕидови, без движен имот и опрема.
Парадоксално, отворен е на крајот на туристичката сезона (која на тој брег на Охридско Езеро и онака трае релативно кратко), но и на почетокот на крајот на идеолошкиот и политичкиот систем што го создал. Се чини дека овој објект некако судбински, од самиот свој, ваков почеток, како да бил предодреден симболично да ја претстави и пропаста, т.е. нефункционалноста на тој систем. Комунизмот, иако длабоко хуманистички по својата идеолошка матрица, се покажа практично неприменлив поради својот неочекуван капацитет реално да произведува апсолутизам, тоталитаризам и сеопшта корупција. Така и Изгрев, како негов материјален, а сепак симболичен приказ, ми се чинеше дека ја пресликува оваа деградација изграден со една идеја за објект кој требало да биде архитектонска, економска и туристичка гордост, тој всушност бил практично неприменлив, стопански неисплатлив, обемен проект кој никогаш не заживеал.
Како и многу други грандиозни проекти на системот во пропаѓање, Изгрев во деведесеттите години на минатиот век постепено станува напуштен, девастиран, празен објект, лишен дури и од обид да се воспостави неговата првична функција, но и од некаква можност за обновување или преобмислување. Заробен во општествениот процес на „вечната транзиција“, тој од објект со употребна вредност станува објект со историска вредност, т.е. станува реликвија. Или, кажано поинаку, станува споменик, уметничко дело. Токму ваквата негова трансформација е сржта на овој уметнички проект.
КОМПОНЕНТИ на проектот
Трите компоненти на проектот го повр зуваат минатото со сегашноста и, иако различни, во суштина, треба да ја раскажат целата приказна за Изгрев, но и да укажат на одредени универзални феномени, или на феномени кои повторно и повторно се појавуваат. Првата компонента се репродукции на страниците на фото-албумот од свеченото отворање на хотелот Изгрев. На нив може да се забележи дел од тогашното највисоко раководство на Републиката, како и низа локални политичари, партиски активисти, стопанственици и официјални лица. Оригиналниот албум е случајно пронајден на пазар за стари работи и најверојатно се работи за дело на некој локален или службен фотограф. Репродукциите се изработени во колор за што е можно повеќе да се приближи духот на тоа време.
Втората компонента е туристички проспект од хотелот за време на неговиот живот како таков. Додека албумот со фотографиите од отворањето на хотелот е своевиден докумен тарен приказ на еден историски миг (раѓањето на хотелот), а проспектот од хотелот е документ кој треба да ја прикаже намената или идејата зад намената на овој објект (животот на хотелот), третата компонента, црно-белите фотографии би требало да ја прикажат неговата состојба во времето на изработката на овој концепт, 2011-2012 година (смртта на хотелот).
Авторските фотографии се снимани на утринското сонце кое продира од исток и навлегува во внатрешноста на опустошениот објект низ широките, со ништо затворени отвори, моделирајќи ги облиците со долги коси ленти сенки и светло, и ја прикажува текстурата на материјалите. Овие фотографии се врамени во накитени, барокни рамки, кои треба симболично да покажат дека секоја идеологија има свој барок, таа има потреба да се врами во одреден кич, во одредена квазиуметност, и да произведе квазиуметнички дела за широка консумација. Приказната за Изгрев е всушност приказна за црно-белиот свет на празниот споменик кој функционира единствено во кичеста, евтино-златна гобленска рамка.
Сашо Димоски
***
Photography has been increasingly gaining supremacy as a medium for visual expression in the artistic practices, as an expanded field for visual conceptualizing of reality. In his photographic project “Sunrise at Sunset – The Post-apocalyptic Stench of Transition”, Sašo Dimoski shows the current phenomena of the contemporary social and political reality, of the past systems and the consequent transition processes. The topic of his exhibition is Izgrev (Sunrise) hotel, built on the shore of the Ohrid Lake, at Kališta locality, which is, at the moment of writing, abandoned and deconstructed. Photographing the current state of this, once attractive and grandiose facility, built during the socialist era, he uses the features of documentary photography to depict the factual devastated state of the building, additionally exhibiting a marketing flyer for Izgrev hotel and an album with photographs from the hotel’s opening, redefining through this the semantics of documentary photography and the work of art itself, which transitions into a conceptual socially engaged discourse.
For Dimoski, photography is an instrument of higher perspective over the artistic structure, part of the research and engaged art photography, where photography is redefined in its basic meaning. Using visual and mental relations to history, he abandons the traditional aims that describe perception outside the initial one, relating a new, moving reading of the history of a building. Documenting the deconstructed facility, the emphasis is on the geometric architectonic structures that create abstract forms, where photographic skill, through the play of light and shadows, enhances the effect of the experience in its extremes and, through photographs, it has the ability of evoking the history of the space. The images of the architecture present scenes of an echo of a sequence of events that led to the current moment. The photographs, although they could be classified as documentary, still, through their “subjective realism” in framing bring a new aura to their meaning and expression. Placing the photographs into gilded baroque frames, the author accentuates the historical moment of their mass use in framing tapestries and kitsch contents from the socialist times, emphasizing the kitsch of living and false achievements and successes of the past system, as well as the very political and economic transition that we still live in.
In this work, Sašo Dimoski does not only use photographs as an esthetic experiment, but as a practical means to reflect the reality of a more complex socially engaged work. His photographs have a dual function, they are historical documents, and, at the same time, they are systematic recordings of architecture as a reflection of the past and current times. They visualize the objective evidence of the consequences of contemporary life and its initiators of the critical re-shaping in Macedonia.
Gorančo Gjorgjievski
Фотографијата сѐ посилно го зазема приматот како медиум за визуелно изразување во уметничките практики, како проширено поле за визуелно концептуализирање на стварноста. Сашо Димоски, преку фотографскиот проектот „Изгрев на залез – постапокалиптична реа на транзицијата“ ги прикажува aктуелните феномени на современата социјална и политичка реалност, на минатите системи и следствено транзициските процеси. Тема на неговата изложба е хотелот Изгрев кој е изграден на брегот на Охридското Eзеро, во атарот на локалитетот Калишта во близина на Струга, а во моментот на пишување на овој текст е напуштен и деконструиран. Фотографирајќи ја актуелна состојба на овој некогаш атрактивен и грандиозен објект изграден во социјалистичкиот период, тој ги користи карактеристиките на документарната фотографија во приказот на фактичката руинирана состојба на објектот, дополнително изложувајќи пропаганден флаер за Хотелот Изгрев и албум со фотографии од отворањето на хотелот, а со тоа ја редефинира семантиката на документарната фотографија и самото дело кое преоѓа во концептуален ангажиран дискурс.
За Димоски фотографијата е инструмент на повисоко разгледување на уметничката структура и е дел од патот на истражувачката и ангажирана арт фотографија, каде фотографијата е редефинирана во своето основно значење. Со визуелни и ментални конекции од историјата ги напушта класичните цели кои ја опишуваат перцепцијата надвор од првичната, предавајќи ни едно ново потресно читање за историјата на еден објект. Документирајќи го деконструираниот објект, забележителни се геометриските архитектонски структури кои создаваат апстрактни форми, каде фотографската вештина преку играта на светло-сенка го засилува ефектот на доживувањето во своите крајности и преку фотографија има способност да ја евоцира историјата на просторот. Сликите на архитектурата претставуваат сцени на ехо од редица настани кои довеле до актулениот момент. Фотографиите, иако може да се класифицираат како документарни, сепак, преку „субјективниот реализам“ при кадрирањето носат нова аура во своето значење и експресија. Врамувајќи ги фотографиите во позлатени барокни рамки, авторот го акцентира историскиот момент на нивната масовна употреба при врамувањето на гоблени и кич содржини од времето на социјализмот, потенцирајќи го кичот на живеењето и лажните големини и успеси на минатиот систем и самата политичко-економска транзиција која сѐ уште ја живееме.
Сашо Димоски во ова дело фотографијата ја користи не како естетски експеримент, туку како практично средство за одразување на реалноста на едно покомплексно уметничко ангажирано дело. Неговите фотографии имаат двојна функција, тоа се документи од историјата, а воедно и систематски снимања на архитектурата како одраз на минатото и актуелната денешнина. Тие ја визуелизираат објективната евиденција на последиците од современиот живот и неговите иницијатори на критичкото преобликување во Македонија.
Горанчо Ѓорѓиевски
***
Sašo Dimoski very interestingly demonstrates and stresses the potentials of contemporary photography in his project entitled “Sunrise at Sunset – Post-apocalyptic Stench of the Transition”. The project, which is a result of a careful observation of the social reality and detailed pre-photographic conceptualization stresses the critical potentials of photography within a modern artistic installation constructed from the inter-relation of a number of elements.
Focusing on a facility, Izgrev hotel and its exceptionally intriguing history displayed in three significant time coordinates (the celebration at its opening in 1979, attempts to promote it and revitalize it in mid 199es and the current destruction in 2012), he uses this grandiose facility as a metonymy for the decadent phase of a system in which it was built, in order to stress its negative values, those that are far from being lost, but rather remained, rooted in and are being upgraded. The lost sense of time, the absence of self-criticism and facing the reality, the overdimensioned expectations for the future, the inclination to build illusions that we will be forced to believe in seem from the current distance as a triple heritage of a decaying system, a phantom which we keep alive.
Setting the artefacts related to the building but also coming from different pints in time in a correlation, recontextualized in a conditioned synchronicity, Dimoski opens the possibility to rethink the destiny of our humanity in a constant chaotic, unplanned and pointless transition, stuck in wandering and looking for the appropriate social format.
What is additionally stressed via Dimoski’s project is that the visual, apparent, facade side of reality is not only insufficient for its critical observation, but it is rather seriously problematic: it is Izgrev hotel that is a solid example of the purified socialist modernism in architecture, in the broader context, it has unfortunately become a typical representation of the decadent “Rococo” phase of the social system.
The precisely selected title “Sunrise at Sunset”, which is basically oxymoronic, as well as the retro reframing of the current post-apocalyptic melancholy present in the black and white photographs as opposed to the colored enthusiasm of the past are part of the interventions that round the excellent conceptualization of the whole.
Vladimir Jančevski
Во својот проект насловен „Изгрев на залез – постапокалиптична реа на транзицијата“, Сашо Димоски на мошне интересен начин ги демонстрира и потенцира можностите на современата фотографија. Проектот кој е резултат на внимателна опсервација на општествената стварност и детална пред-фотографска концептуализација, ги истакнува критичките потенцијали на фотографијата во рамки на една современа уметничка инсталација изградена од меѓузависноста на повеќе елементи.
Фокусирајќи се на еден објект, Хотелот „Изгрев“ и неговата исклучително интригантна историја изложена преку три значајни временски координати (свеченото отворање во 1979, обидите за промоција и ревитализација во средината на 1990-тите и актуелната руинираност, 2012), тој го употребува овој грандиозен објект како метонимија за декадентната фаза на системот во кој е изграден, во насока на потенцирање на негативните вредности на истиот, од кои не само што не сме се ослободиле, туку се задржале, се вкорениле и се надградуваат. Изгубеното чувство за време, отсуството на самокритичност и соочување со реалноста, предимензионираните очекувања за иднината, склоноста да се градат илузии во кои ќе бидеме принудени да веруваме, од денешна дистанца се чинат како трајно наследство од еден систем во распаѓање, фантом кој постојано го потхрануваме.
Поставувајќи во корелација артефакти врзани за објектот, но такви кои произлегуваат од различни временски точки кои се реконтекстуализирани во една условна синхроност, Димоски отвора можност за промислување на судбината на нашето општество во постојано хаотично, непромислено и безидејно преоѓање, кое е заглавено во лутање по соодветниот општествен формат.
Она што дополнително се потенцира преку проектот на Димоски е дека визуелната, појавна, фасадна страна на реалноста не само што е недоволна за нејзино критичко согледување, туку е и сериозно проблематична: токму хотелот „Изгрев“, кој претставува солиден пример на прочистениот социјалистички модернизам во архитектурата, во поширокиот контекст, за несреќа, станува типичен репрезент на декадентната „рококо“ фаза на општествениот систем.
Прецизно избраниот наслов „Изгрев на залез“ кој во основа е оксиморонски, и ретро-преврамувањето на актуелната пост-апокалиптична меланхолија присутна во авторските црно-бели фотографии наспроти колор ентузијазмот од минатото, се дел од интервенциите преку кои се заокружува одличната концептуализација на целината.
Владимир Јанчевски
***
http://www.utrinski.mk/default.asp?ItemID=16BAFC941103F64392E06AD9605CBB87
http://www.makdenes.org/content/article/25122149.html
***
* November 2012, Skopje, The University of Audiovisual Arts, European Film Academy, ESRA / Ноември 2012, Скопје, УНИВЕРЗИТЕТ ЗА АУДИОВИЗУЕЛНИ УМЕТНОСТИ, ЕСРА
*October 2013, Skopje, Skopje Design Week, Kuršumli An / Октомври 2013, Скопје, Недела на дизајнот, Куршумли Ан
* August 2014, Struga, Struga Poetry Evenings, Hotel Drim lobby, / Август 2014, Струга, Струшки вечери на поезијата, фоаје на х. Дрим
* July-August 2014, Blesok no. 97, Exhibition, peer-reviewed journal / Јули-август 2014, Блесок бр. 97, рецензирано списание
***
Секое преземање на фотографии од блогот без претходен договор со авторот подлежи на Законот за авторски права.
Any use of photographs from the blog without prior consent of the author is subject to copyright regulations.
© Сашо Димоски/Sašo Dimoski
sašo dimoski 